Numer 2(64)/2022

Od redakcji

„Antyczny” numer naszego kwartalnika przypomina nam o początkach historii sztuki, kiedy to właśnie „sztuka u dawnych” była wyznacznikiem sztuki prawdziwej, łączącej ideały estetyczne z powrotem do źródła, jakie zawsze stanowiła dla niej Natura. Teksty prezentowane w najnowszym „Quarcie” są tych tez w dużej mierze potwierdzeniem, tym bardziej że dotyczą tak istotnych problemów, jak obecność elementów klasycznej architektury w malarstwie nowożytnym (Constanza Broli) czy też zmian zachodzących w recepcji antyku w drugiej połowie XVIII w. (Agnieszka Gralińska-Toborek). W świat relacji między starożytną poezją a bliższymi nam w czasie sztukami plastycznymi wprowadza artykuł poświęcony ikonografii słynnej Lesbii (Roksana Maria Łajkosz), podobnie jak przekrojowa praca Aleksandry Giełdoń-Paszek, której tematem jest recepcja wizualna słynnych Metamorfoz Owidiusza – od średniowiecza aż do czasów najnowszych. Z kolei wpływ odkryć archeologicznych na rynek sztuki i na włączanie wielu artefaktów do kolekcji powstających w XIX w. to przedmiot artykułu Doroty Gorzelany-Nowak, a jakże obecnie potrzebnej i postulowanej poprawie zepsutych obyczajów służyć będzie zapewne tekst analizujący antyczne oraz chrześcijańskie źródła cnoty Wdzięczności, nierozerwalnie związanej z dobroczynnością (Alicja Saar-Kozłowska).

Całości numeru dopełniają refleksja nad „pamięcią średniowiecza” połączoną z elementami renesansu w architekturze kościelnej powstającej w Polsce w XVI i na początku XVII w. (Witold Miedziak), praca o próbie wpisania cerkwi pw. św. Mikołaja w Zamościu w narrację mówiącą o odwiecznej terytorialnej i ideowej wspólnocie Chełmszczyzny z Rosją (Paulina Korneluk) oraz poruszający artykuł o tym, iż zapomnieliśmy, że dawna Rzeczpospolita była krainą wielu kultur i religii, czego jawnym dowodem są dzieje Nowej Synagogi w Częstochowie (Wiktoria Morawska).

Mam nadzieję, że „antyczny” i w pełni anglojęzyczny numer naszego kwartalnika przyniesie Państwu niekłamaną satysfakcję czytelniczą. Chciałbym też w tym miejscu podziękować naszej redaktorce tematycznej – dr hab. Agacie Kubali. To za sprawą jej rozległej wiedzy i praktycznych starań udało się pozyskać szereg ciekawych autorek i autorów oraz komplet interesujących, nie tylko historyków sztuki, tekstów. Ja ze swojej strony pragnę na koniec wyrazić swoją Wdzięczność całemu zespołowi redakcyjnemu „Quarta”, tym bardziej że cnota ta, pokrewna cnocie Sprawiedliwości, oznacza szlachetne wspomaganie bliźnich bez oczekiwania na doczesną nagrodę.

W imieniu Redakcji
prof. dr hab. Waldemar Okoń

  Od redakcji / Editorial

SPIS TREŚCI / TABLE OF CONTENTS:

  Spis treści / Table of Contents

3
/ Costanza Broli /
  Not just an environment. Role and significance of ruins in 17th c. Italian art through the example of Viviano Codazzi
  Not just an environment. Role and significance of ruins in 17th c. Italian art through the example of Viviano Codazzi. Summary

22
/ Agnieszka Gralińska-Toborek /
  Discovering antiquity in the second half of the 18th c. – from tradition to reception
  Discovering antiquity in the second half of the 18th c. – from tradition to reception. Summary

32
/ Roksana Maria Łajkosz /
  Mistress of the poet’s heart. On reading Lesbia’s iconography
  Mistress of the poet’s heart. On reading Lesbia’s iconography. Summary

52
/ Dorota Gorzelany-Nowak /
  False inspirations. Antique terracotta in 19th c. forms from the collection of Princes Czartoryski Museum
  False inspirations. Antique terracotta in 19th c. forms from the collection of Princes Czartoryski Museum. Summary

64
/ Aleksandra Giełdoń-Paszek /
  Graphic illustrations of Ovid’s Metamorphoses. A selection of the most important executions
  Graphic illustrations of Ovid’s Metamorphoses. A selection of the most important executions. Summary

80
/ Alicja Saar-Kozłowska /
  Gratitudo. A justice-related virtue of antique origin
  Gratitudo. A justice-related virtue of antique origin. Summary

ROZPRAWY / ESSAYS

104
/ Witold Miedziak /
  “The memory of Middle Ages” in church architecture of Italian architects in 16th c. Poland. Problem outline and research postulates
  “The memory of Middle Ages” in church architecture of Italian architects in 16th c. Poland. Problem outline and research postulates. Summary

122
/ Paulina Korneluk /
  The former St. Nicholas Church in Zamość as a Russian lieu de mémoire
  The former St. Nicholas Church in Zamość as a Russian lieu de mémoire. Summary

144
/ Wiktoria Morawska /
  Case study: lost identity and the New Synagogue in Częstochowa. Architecture of the houses of prayer as contemporary places of non-memory in culturally homogeneous cities
  Case study: lost identity and the New Synagogue in Częstochowa. Architecture of the houses of prayer as contemporary places of non-memory in culturally homogeneous cities. Summary